ÜÇ FİDAN”IN YOLDAŞI BİR ULU ÇINAR

“Gideceğimiz yeri biliyoruz: izler var bizden önce bırakılmış.” [1] M. Sadık Aslankara’nın, “Halit Çelenk’i belleğimize katmamız zor...

“Gideceğimiz yeri biliyoruz:

izler var

bizden önce bırakılmış.”[1]

M. Sadık Aslankara’nın, “Halit Çelenk’i belleğimize katmamız zorunlu. Gerek bireysel gerekse toplumsal bellek bu doğrultuda kalıcı kayıtlar yapmalı. Böylesi anıtlaşmış bir insanın çağdaşı olduğumuza göre, görev üzerimize düşüyor demektir,” diye betimlediği O’nun hakkında “Kitaplara sığmayan devrimci bir yaşam” notunu düşen Sultan Özer haklıdır…

Çünkü “Ben bir savunmanım. Güzel insanları savundum. Halkını seven, onların ‘Bir orman gibi kardeşçesine’ yaşaması için gencecik yaşamlarını veren insanları. Özgürlüklerini, yaşanmamış yemyeşil yıllarını ortaya koyan insanları. Hakça toplumsal bir düzene giden yola ışık saçan insanları savundum. Onlar bir çiçek gibi arı, taze ve renkliydiler. İnsan olmaktı suçları. İnsanları sevmekti, baskısız, sömürüsüz, özgür bir dünya istemekti. Her biri birer dünyaydı. İdealleri için öldüler, idam edildiler, hapis yattılar. Ben bu güzel insanları savunarak, onlarla beraber, insan sevgisini, barış dolu, özgür ve mutlu bir dünyayı savundum. Bu güzel insanları seviyorum. Bir yaşam bu sevgiyle geçti. Kendilerini tüm insanlığa adayanlara bir yaşam vermek çok mu?”

“Demokrasi savaşımı veren, hiçbir kişisel çıkar ve mevki düşünmeden hapisleri, idamları göze alan insanları savunarak ülkemizde yürütülen demokrasi savaşımına katkıda bulunduğuma inanıyorum,” diyen ve savunduğu insanları, “her biri bir dünya” diye tanımlayıp içtenlikle seven Halit Çelenk’in önemi çok büyüktür…

O “Üç Fidan”a verdiği sözü hiç unutmadı, hep tuttu…

6 Mayıs 1972’de, Ankara Ulucanlar Cezaevi’nin avlusu... Boynuna geçirilmiş çift iplik, sehpasını kendi tekmeleyen Deniz Gezmiş, son konuşmasını yaparken onu pür dikkat dinleyen 50 yaşında avukat Halit Çelenk’e, “Biz cesaretle sehpaya gideceğiz. Ama siz ne olup bittiğini görün. Yarın aleyhimize yalan yanlış bir şey söylenirse gerçeği anlatırsınız,” demişti…

Gezmiş haykırmıştı, Çelenk de o an ezber etmişti son sözleri: “Yaşasın Tam Bağımsız Türkiye... Yaşasın Marksizm-Leninizm’in Yüce İdeolojisi… Yaşasın Kürt ve Türk Halklarının Kardeşliği… Yaşasın İşçiler, Köylüler… Kahrolsun Emperyalizm!”

Deniz’e verdiği sözü, 5 Mayıs 2011’e kadar, bütün sorumluluğuyla tuttu Halit Çelenk. Metris’ten, Mamak’a, Diyarbakır’a Türkiye’nin cezaevlerinin hemen hepsini gördü. Buralarda tutuklu olarak yatan sanatçıların, bilim adamlarının, gazetecilerin davalarına baktı; kendi deyişiyle “güzel insanlar”ı savundu “halkını seven, onların ‘bir orman gibi kardeşçesine yaşaması’ için uğraş veren insanları.”

Ve tanık olduğu tarihi, Deniz’lerin infazı başta olmak üzere, “gerçeği söylemek, savunmak” adına aktardı, izleyen kuşaklara.

Kolay mı, O, yaşamı boyunca sendikal mücadelenin, devrimci muhalefetin ve halkın avukatlığını yaptı. Avukatların örgütlenmesi için mücadele etti. Sıkıyönetim mahkemelerinde, Devlet Güvenlik Mahkemelerinde, karakollarda, cezaevlerinde devletin ağır ve hukuksuz şiddeti altında mücadele edenlere omuz verdi.

Kayıplarını derinden hissettiğimiz bir kuşağın önde gelen temsilcilerindendi…

* * * * *

O koca çınarı Üç Fidan’ın yanına uğurladık…

O; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın avukatı, yoldaşıydı…

89 yaşındaki yitirdiğimiz Çelenk, 1922 yılında Antakya’da doğmuştu.

1944’te İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirmiş, sevgili eşi, yaşam yoldaşı, devrimcilerin “Şekibe Abla”sı Şekibe Çelenk ile birlikte 1962’de üye olduğu Türkiye İşçi Partisi’nin Ankara il yönetiminde sekreter ve genel yönetim kurulunda üye olarak görev yapmıştı.

Yine 1960’lı yıllarda İlerici Avukatlar Derneği ve yine Devrimci Avukatlar Derneği’nin kurucu ve yöneticileri arasında yer aldı.

1965 yılında Fakir Baykurt’un başkanlığında kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) ve daha sonra kurulan Tüm Eğitim ve Öğretim Emekçileri Birleşme ve Dayanışma Derneği’nin (Töb-Der) hukuk danışmanlığını yapan Çelenk, 1968 yılında Türk Hukuk Kurumu’nun ikinci başkanlığını, 1975 yılında Çağdaş Hukukçular Derneği başkanlığını üstlendi.

İnsan Hakları Derneği ve İnsan Hakları Vakfı’nın kurucuları arasında yer alan Çelenk, 12 Mart ve 12 Eylül dönemlerinde, Dev-Genç, THKO, TİP, TKP, TSİP, Dev-Yol, DİSK, Barış, Türkiye Yazarlar Sendikası, Halkevleri Köy-Koop gibi davalarda avukatlık yaptı.

Barış davasında ve Aziz Nesin’in öncülüğünü yaptığı Dilekçe davasında sanık olarak yargılan ve beraat eden Çelenk, Nâzım Hikmet’in kız kardeşi Samiye Yaltırım tarafından kurulan Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı’nın yönetim kurulunda görev aldı, Nâzım Hikmet’e yapılan hakaret davalarında müdahil olarak Samiye Yaltırım’ın avukatlığını üstlendi.

Çelenk, başta Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan olmak üzere Taylan Özgür, Mahir Çayan, Gün Zileli, Melih Pekdemir, Kemal Türkler, Aziz Nesin, Mahmut Dikerdem, İlhan Selçuk, Oktay Akbal, Dr. Erdal Atabek, Vedat Türkali, Mihri Belli, Uğur Mumcu, Remzi İmame, Mümtaz Soysal, Bahri Savcı, Adalet Ağaoğlu, Işık Kansu, Muzaffer İlhan Erdost, Süleyman Ege, Melike Demirağ, Sadun Aren, Abdullah Baştürk, Vahap Erdoğdu, Seyhan Erdoğdu, Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Asım Bezirci, Arif Damar, Öner Yağcı, M. Emin Değer’in de aralarında bulunduğu önemli isimlerin avukatlığını üstlendi.

Halit Çelenk’in pek çok basılmış eseri vardı…

HALİT ÇELENK’İN KİTAPLARI

Hukuk Yazıları, TÖB-DER Yay., 1974… 141­142 Üzerine, Anka Yay., 1976… Devlet Güvenlik Mahkemeleri Niçin Kaldırılmalıdır?, ÇHD Yay., 1977… Hazırlık Soruşturmasında Savunma Hakkı, ÇHD Yay., 1977… Bildiri Yayınlama Toplantılar ve Yürüyüşler, ÇHD Yay., 1977… İdam Gecesi Anıları, Ülke Yay., 1978… Hukuk, Süreç Yay., 1985… Hukuksuz Demokrasi, Çağdaş Yay., 1986… 12 Eylül ve Hukuk, Onur Yay., 1988… Hukuk Açısından TÖB-DER Davası, Eğit-Der Yay., 1990… Umut Hangi Dağın Ardında, Çağdaş Yay., 1993… Barış Savaşçıları, Tekin Yay., 1996… Beş Kapı Beş Kilit, Tekin Yay., 1996… Demokrasi Masalı, İmge Yay., 2003… Türkiye İşçi Partisi’nde İç Demokrasi ­Yaşadıklarım-, Evrensel Basım Yay., 2003… Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş: Halit Çelenk, Haz. Rona Aybay ve Ümit Altaş, Çınar Yay., 2007…

* * * * *

“Aslında Çelenk’in ‘hukuk’u seçişi en geniş kültür edineceği bir branş arayışıyla başladı” ve Server Tanilli’nin işaret ettiği üzere, “Savunma anlayışı hümanizmasının eseri”ydi…[2]

Çünkü “Demokrasi mücadelesinin “uzun bir yol”[3] olduğunun altını çizen Halit Çelenk, “İnsan haklarına dayalı bir hukuk için mücadele eden” direngen bir hukukçudur.

Ancak “Önce insan, sonra hukukçu olacağız,” diyen O, yalnızca bir hukukçu olmakla kalmaz; o aynı zamanda mücadeleci bir sosyalisttir…

Ya da, “Savunmanlığının verdiği söz ustalığını aydınlık düşünceleriyle bütünleştiren ve dil sevgisini de kattığı yazdıklarıyla toplumumuzun hukuk, özgürlük ve demokrasi savaşımına katılan bir düşünce adamı ve düşünceleri doğrultusunda siyasal ve toplumsal savaşımın içinde yer almış bir eylem insanıdır da.”[4]

Önemli olan da budur; yani Onun “siyasal ve toplumsal savaşımın içinde yer almış bir eylem insanı” bir sosyalist olması…

İşte bunun içindir ki Halit Çelenk “Üç Fidan”ın yoldaşı bir “Ulu Çınar”dı…

Evet yaşamı boyunca “Üç Fidan”ın avukatı olarak anılan O; zalimlerin, işkencecilerin darbecilerin korkusuydu; dik durarak diklenmenin öğretmeniydi; coğrafyamızın yüzlerce yıllık tarihinde, insanımız kendini yok etmeye çalışan güçlere karşı nasıl direndiğinin özetiydi sanki; sevecen, sıcak, mütebessim ve nazik olmayı da elden bırakmadan dik durmanın nasıl mümkün olduğunun ispatıydı; içtenlikli, direngen bir mütevazılıktı; O, bir sosyalistti…

6 Mayıs 2011 17:37:39, Ankara.

N O T L A R

[1] Emirhan Oğuz.

[2] Server Tanilli, “Bir Devrimci Duruşa Saygı...”, Cumhuriyet, 6 Mart 2007, s.6.

[3] Halit Çelenk: Yaşamda ve Yargıda Devrimci Duruş, Hazırlayanlar: Rona Aybay-Ümit Aktaş, Çınar Yay., Ocak 2007, s. 91-93

[4] Öner Yağcı, “Bir Hukuk Savaşçısı: Halit Çelenk”, Cumhuriyet Kitap, No:934, 10 Ocak 2008, s.16-17.